Rotterdamse Nacht van de Filosofie
Dit is het programma van een voorgaand jaar (2018).
Op de Rotterdamse Nacht van de Filosofie zijn in de drie zalen van Arminius een keur aan lezingen, debatten en theater. Cabaretier Tim Fransen presenteert zijn Essay van de Maand van de Filosofie, Het leven als tragikomedie, over humor, kwetsbaarheid en solidariteit. De splinternieuwe Denker des Vaderlands gaat in gesprek met de scheidende Denker, René ten Bos. Lammert Kamphuis spreekt over een stuntelend weergaloos leven. Paul Scheffer gaat in gesprek met de conservatieve denker Othman El Hammouchi over de klunzige integratie. Merel van Ommen en Ellen ter Gast werden betere mensen door Netflix-series te kijken. Emanuel Rutten vertelt over de filosofie van het avontuur en Frank Kupper geeft een workshop Falen. Florian Jacobs presenteert de filosofie van René Gude en René Descartes, Dennis de Gruijter over fenomenologie en Maarten van Buuren over Spinoza. Ontmoet beroemde filosofen zoals Socrates, Kierkegaard, Arendt, de Beauvoir en Marx (verbeeldt door studenten van de EUR) of breng een bezoekje aan de filosofen van de Filosofisch Praktijk Nederland voor een verhelderend filosofisch gesprek. Luister naar de columns van de Jonger Denkers Faye Driebergen, Franka de Bruin en Puck de Beer. Met muziek van Beau Geste en boekhandel Donner verzorgt een uitgebreide boekentafel.
Tim Fransen
Cabaretier Tim Fransen weeft filosofie en humor naadloos ineen. Op een lichtvoetige manier snijdt hij allerlei belangrijke filosofische thema’s aan, waarbij hij vaak te rade gaat bij grote filosofen. Fransen is de schrijver van het Essay van de Maand van de Filosofie 2019 met als thema ‘de klunzige mens’.
Fransen was lid van Comedytrain en schreef hij samen met Theo Maassen een oudejaarsconference. Hij won het Leids Cabaret Festival en Neerlands Hoop, de prijs voor de meest belovende theatermaker(s) met het grootste toekomstperspectief. Over zijn laatste voorstelling: “Tim Fransen heeft een slim, muzikaal en zeer geestig filosofisch programma gemaakt, een fantastische opvolger van zijn debuut.” – Volkskrant (4 sterren)
Nieuwe Denker des Vaderlands
Wie wordt de nieuwe Denker des Vaderlands? De scheidende Denker René ten Bos draagt het denkerschap over en gaat in gesprek met de nieuwe Denker des Vaderlands.
Wat kan de stuntelende mens leren van filosofie? met Lammert Kamphuis
Voor het leven is er geen generale repetitie. Je hebt slechts één kans en dat leidt tot veel gestuntel. Gelukkig zijn grote denkers je voorgegaan en kun je bij hen terecht voor wijze raad. Zo helpt Diogenes je om authentiek te zijn en Epicurus om niet te veel geld uit te geven tijdens de uitverkoop. Maar ook minder gearriveerde denkers helpen je een handje: André Hazes daagt je uit om vrijer te worden en De Jeugd van Tegenwoordig steunt je in je verdriet. Tijdens deze interactieve lezing word je uitgedaagd om zelf aan de slag te gaan met inzichten en gedachte-experimenten, zodat je nieuwe perspectieven krijgt op je dagelijkse leven. Laat je verrassen door deze toegankelijke manier van filosoferen en ga met een verfriste geest terug naar huis!
Lammert Kamphuis is filosoof en veelgevraagd spreker op congressen en festivalpodia (onder andere op Lowlands). Daarnaast is hij als hoofddocent verbonden aan The School of Life Amsterdam. In al zijn werkzaamheden onderzoekt hij samen met het publiek hoe de filosofie ons verder helpt in alledaagse thema’s. Vorig jaar publiceerde hij zijn tweede boek Filosofie voor een weergaloos leven, zie www.lammertkamphuis.nl.
Klunzige integratie? met Paul Scheffer en Othman El Hammouchi
In 2000 schreef Paul Scheffer Het Multiculturele Drama, een keerpunt in de integratiediscussie. Sindsdien volgt hij dit lastige onderwerp op de voet, hoe het zich met vallen en opstaan ontwikkelt. Momenteel is er een nieuwe stem in dit debat, Othman El Hammouchi. Hij noemt zichzelf traditioneel conservatief en is spraakmakend vanwege zijn eigenzinnige koers. Een gesprek over de voortgang en de uitgangspunten van de integratie.
Paul Scheffer is hoogleraar Europese Studies. Hij schreef in 2016 het spraakmakende Essay van de Maand van de Filosofie en het daaruit voortvloeiende Vorm van Vrijheid, over vrijheid en noodzakelijke grenzen. Othman el Hammouchi is publicist en auteur van Lastige Waarheden. Hij groeide op in een orthodox-islamitisch gezin en schrijft opiniestukken voor Belgische media als Knack, VRT en Doorbraak. Dit debat wordt mede mogelijk gemaakt door deBuren, Vlaams-Nederlands Huis voor cultuur.
Wat we kunnen leren van Netflix?
Vrijwel alle populaire series hebben tegenwoordig anti-helden als hoofdpersonen: seksisten in Madmen, de machiavellistische Frank Underwood, seriemoordenaar Dexter en natuurlijk in de Sopranos en Narcos. De hoofdrolspelers zijn daarnaast complexe karakters die openlijk twijfelen, fouten maken en daarvan leren. Als kijker leef je mee met hun morele dilemma’s en scherp je je eigen morele oordeel. Filosoof Ellen ter Gast beweert zelfs dat je beter naar Netflix kunt kijken dan een filosofisch boek over ethiek lezen. Merel ten Ommen keek samen met 262 gedetineerden, artsen, politiemensen en studenten naar series als The Sopranos, House M.D en Dexter en zag dat deze series vooral bij oudere kijkers een innerlijke discussie op gang brengt over hun eigen morele opvattingen.
Ellen ter Gast is filosoof, doceerde meer dan 15 jaar filosofie en ethiek aan Nederlandse universiteiten en werkt momenteel als bedrijfsethicus op de Zuidas. Ze is auteur van De Dappere Kijker, Waarom NETFLIX ons meer te bieden heeft dan Kant. Merel van Ommen is communicatiewetenschapper aan de Radboud Universiteit en promoveerde onlangs met een onderzoek naar onderzoek naar morele evaluatie van dramaseries.
De filosofie van het avontuur- Emanuel Rutten
Hoeveel verlang jij naar avontuur in jouw leven? Zou het vol belevenissen moeten zijn? Of ben je bang om echte risico’s aan te gaan, te vervallen in gestuntel? Want het avontuur is grillig en toevallig. In dit college gaat Emanuel Rutten in op hoe in vroeger tijden tegen het avontuur van ridders en andere helden werd aangekeken en vergelijkt hij dit met onze huidige omgang met Vrouwe Aventura. Wat is een avontuur eigenlijk? Is avontuur onvermijdelijk een deel van ons leven? Of is wellicht het hele leven zelf als een avontuur te beleven? Dienen we ons leven als een kunstwerk te scheppen of moeten we ook oog hebben voor zaken die ons van buiten overvallen en waarop we geen invloed hebben? Wat is anders gezegd de rol van toeval, noodzaak en voorzienigheid in ons leven? Hebben we überhaupt wel genoeg aandacht aan wat men vroeger Fatum of noodlot noemde? Emanuel Rutten is universitair docent aan de VU en verbonden aan het centrum Èthos. Zijn recente publicaties zijn Het Retorische Weten
Workshop Falen
Ik ben een mens en moet van alles. Mijn gedachten zitten vol met regels, opsommingen, en normen die voorschrijven hoe een succesvol vakman, vader, echtgenoot, kortom een mens te zijn. Hoe groter de ambitie, hoe hoger de kans om te mislukken. Maar ik mag niet falen, ik streef naar perfectie. Alles aan mij is kunstmatig. Doelbewust heb ik aangeleerd hoe ik moet zijn. Geforceerd? Toch struikel ik, ik stuntel. Overspoelt de twijfel mij. Hoe kan ik… moet ik…? Hoe een mens te zijn?’
Het is zaak opnieuw te leren falen. In deze interactieve discussie performance ontdekt u de relatie tussen falen, perfectie en identiteit. U denkt hardop. Wij spelen met uw gedachten. U raakt in gesprek over de feilbare mens in een samenleving waarin succes de maatstaf is. Is het nobeler te falen dan het niet te proberen? Of kan je pas slagen als je durft te falen? Of zouden we juist ons mislukken onder ogen moeten zien? Lijden, om een antwoord te vinden op die moeilijke vraag: hoe een mens te zijn. Doe mee en stuntel.
Frank Kupper is filosoof, neurobioloog en theatermaker. Hij verbonden aan de Vrije Universiteit en aan het Instituut voor Faalkunde. Mark Vervuurt is therapeut, GZ-psycholoog, trainer en improvisatieacteur.
Merleau-Ponty en Patočka over gestuntel, door Dennis de Gruijter
De fenomenologie is een stroming in de filosofie die zich verzet tegen de klassieke scheiding tussen de ‘neutrale toeschouwer’ en ‘de wereld’. Deze scheiding wordt bijvoorbeeld door Descartes aangehangen, maar is ook een belangrijk uitgangspunt van de wetenschap. Door de wereld te analyseren in termen die niet uitgaan van deze scheiding kan het gestuntel van mensen een plaats krijgen. Maurice Merleau-Ponty (1908-1961) is een van de belangrijkste fenomologen en Fenomenologie van de waarneming is zijn hoofdwerk. Jan Patočka (1907-1977) is een Tsjechische fenomenoloog en samen met Václav Havel een van de belangrijkste figuren achter de mensenrechtenbeweging Charta 77.
Dennis de Gruijter is auteur en oprichter van Doen Door Denken, waar hij socratisch onderwijs verzorgt in het basis- en voortgezet onderwijs en voor organisaties. Daarnaast geeft hij de cursus ‘Fenomenologie en depressie’ aan de ISVW. In zijn boek Solidariteit van de Schok verkent hij het gedachtegoed van de Tsjechische fenomenoloog Jan Patočka.
Spinoza: zelfhulp voor stuntelaars, met Maarten van Buuren
In zijn hoofdwerk Ethica behandelt Spinoza de vraag waarom het leven van de mens één grote struikeltocht is. Daarnaast geeft hij aan hoe de mens zich uit zijn gestuntel kan oprichten. Spinoza (1632-1677) is even ingewikkeld als beroemd, zijn Ethica geldt als onleesbaar. In deze korte lezing behandelt Maarten van Buuren de kernbegrippen van Spinoza’s filosofie, zoals God, zelfbeschikking, de cruciale rol van de intuïtie, de samenwerking met anderen en vooral: het streven naar vrijheid. Van Buuren maakt de filosofie van Spinoza inzichtelijk in bewoordingen die iedereen kan volgen. Volgens Spinoza is het belangrijk dat we ons bevrijden van betutteling door anderen en leven in overeenstemming met de wereld en met onszelf. Alleen dan kunnen we gelukkig worden.
Maarten van Buuren is emeritus hoogleraar Franse literatuur aan de Universiteit Utrecht. Hij publiceerde meerdere boeken over Spinoza, waaronder een lovend ontvangen vertaling van Ethica. Zijn nieuwste boek is Spinoza: zijn filosofie in vijftig sleutelwoorden.
Ik stuntel, dus ik ben: de filosofie van René Gude
Descartes begint zijn Meditaties met de trefzekere opmerking dat we onze kennis baseren op een hoop onzekerheden. Dat stuntelige bouwwerk is ’s mensen eigen, maar volgens Descartes valt er wel wat constructiewerk te doen. Een andere René, René Gude, bouwde de methode van Descartes uit tot de filosofie van het kritisch optimisme.
Florian Jacobs is filosoof en redacteur van ISVW Uitgevers en was assistent van René Gude tot diens dood.
De Jonge Denkers
De Jonge Denkers zijn winnaars van een landelijke column-wedstrijd voor filosofieleerlingen en mengen zich dit jaar volop in het filosofische debat in Nederland. Faye Driebergen (Gymnasium Haganum), Franka de Bruin (Stedelijk gymnasium Nijmegen) en Puck de Beer (Carolus Clusius College, Zwolle) zullen een column voordragen.
De Jonge Denkers worden mogelijk gemaakt door Lemniscaat, Trouw, Stichting Maand van de Filosofie en de VFVO
Eerste Hulp bij Filosofische Vragen
Ieder mens loopt wel eens rond met filosofische vragen: Wat moet ik doen? Ben ik voldoende ‘mezelf’? Wat is de goede balans tussen werk en privé? De Rotterdamse ‘hulp-in- het-denken- verleners’ van de Filosofische Praktijk Nederland http://www.filosofische-praktijk-nederland.nl helpen u in een half uur (nog) wijzer te worden. Zij plakken geen pleisters, zijn niet van het verbinden, maar van het blootleggen. Wat is hier precies aan de hand? Ontdek het ……! U kunt zich hier aanmelden voor een sessie van een half uur.
Ontmoet uw filosoof
Hoe zou het zijn om wereldberoemde filosofen te ontmoeten? De Nacht van de Filosofie maakt het mogelijk: studenten wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit verbeelden hun favoriete filosoof en gaan in gesprek met het publiek. Met: Socrates en Kierkegaard, De Beauvoir en Arendt.
De Biechtkamer
Mensen stuntelen wat af. De Biechtkamer is een verzameling van verhalen en beelden van het gestuntel van de mens in de Torenkamer van Arminius. Kom kijken, laat alles op u inwerken, kijk naar de skyline van Rotterdam en kom daarna weer op aarde, wetende: u doet het zo slecht nog niet! De Biechtkamer is ingericht door studenten van de filosofische faculteitsvereniging ERA.
Beau Geste
Met gitaristen Erwin Kandou en Ronald van Hoorn en percussionist/mondharmonica-speler Peter Strooy. Beau Geste speelt diverse stijlen, van Hot Club de France tot Beatles-bewerkingen.
De Nacht van de Filosofie is uitverkocht. Voor de late liefhebber geldt: op de avond zelf gaat om 21:00 de kassa open en kan er nog een zeer beperkt aantal mensen naar binnen. U kunt hiervoor niet reserveren. Mocht u bij de gelukkigen zijn, dan mist u alleen Tim Fransen.
De Nacht van de Filosofie wordt georganiseerd door deBuren, Vlaams-Nederlands Huis voor cultuur en debat, Internationale School voor Wijsbegeerte, Boekhandel Donner, Wijsgerige Faculteitsvereniging ERA, Filosofische Praktijk Nederland en Arminius.
Grote Zaal
20:00 Tim Fransen
21:00 Klunzige integratie? Paul Scheffer en Othman el Hammouchi
22:00 Nieuwe Denker des Vaderlands en René ten Bos
23:00 De stuntelende mens | Lammert Kamphuis
zaalpresentator: Marthe Kerkwijk
muziek: Beau Geste
Bovenzaal
21:00 Column Jonge Denker | Puck de Beer
21:05 Spinoza: zelfhulp voor stuntelaars | Maarten van Buuren
22:00 De filosofie van het avontuur | Emanuel Rutten
23:00 Workshop Falen | Frank Kupper
zaalpresentator: Jeroen de Goeij
Raadszaal
21:00 Column Jonge Denker | Faye Driebergen
21:05 Wat we kunnen leren van Netflix? Ellen ter Gast en Merel van Ommen
22:00 Column Jonge Denker | Franka de Bruin
22:05 Merleau-Ponty en Patočka over gestuntel | Dennis de Gruijter
23:00 Ik stuntel, dus ik ben: de filosofie van René Gude | Florian Jacobs
zaalpresentator: Erno Eskens
Commissiekamer
Vanaf 20 uur Eerste Hulp bij Filosofische Vragen | Filosofische Praktijk Nederland |
Aanmelden bij Commissiekamer / beperkt plek
Torenkamer
Vanaf 20 uur Eerste Hulp bij Filosofische VragenDe Biechtkamer
Ontmoet uw filosoof | lopen door het hele gebouw