De Jonge Denkers worden benoemd na een ‘wedstrijd’ onder alle filosofieleerlingen uit het voortgezet onderwijs in Nederland. Het is een initiatief van de Vereniging Filosofiedocenten Voortgezet Onderwijs, uitgeverij Lemniscaat, dagblad Trouw en Stichting Maand van de Filosofie.
Terug naar programma
Rotterdamse Nacht van de Filosofie
Op de Rotterdamse Nacht van de Filosofie zijn in de drie zalen van Arminius een keur aan lezingen, debatten en theater. Femke Halsema presenteert haar Essay van de Maand van de Filosofie Macht en Verbeelding. Cultuurfilosoof Maarten Coolen legt uit waarom zoveel mensen aan burn-out lijden en mindfulness slecht werkt. Denker des Vaderlands René ten Bos gaat in op het verheffingsideaal. Emanuel Rutten geeft een filosofisch college over de liefde. Ger Groot spreekt over de moderne filosofie. Awee Prins beziet ons broze leven en Laura van Dolron speelt een theatermonoloog. Antoine Bodar wijst op de waarde van tradities en Miriam van Reijen leert ons om niet meer te zeuren en Jonge Denkers van Nederland Ehsan Razhagi en Emma Ligthart dragen verbeeldingsrijke columns voor.
U kunt op de Nacht in live gesprek gaan met verbeeldingen van Socrates, Friedrich Nietzsche, Simone de Beauvoir, Hannah Arendt, Sigmund Freud, Albert Camus en David Hume. En als u het even teveel wordt kunt u inspiratie opdoen in de Escapism Room, in de prachtige torenkamer van Arminius met uitzicht op de geestverruimende skyline van Rotterdam!
Macht en Verbeelding met Femke Halsema
De afgelopen decennia is utopisme in het verdomhoekje van grootheidswaanzin en totalitair verlangen terechtgekomen. De laatste jaren keren vergezichten voorzichtig terug in de intellectuele randen van de politiek. Gedijt de democratie op intellectuele en artistieke verbeelding zoals de revolutionaire jongeren in de jaren zestig dachten? Maar rechtvaardigen intellectuelen daarmee niet, zoals Bolkestein ooit schreef, gevaarlijke politieke ideeën? Of wordt moderne politiek door de weerzin tegen verbeelding juist hol, technocratisch en repressief? Femke Halsema gaat in op de lastige verhouding tussen verbeelding en macht. Zij onderzoekt of verbeeldingsrijke vergezichten zich kunnen verzoenen met de politieke praktijk.
Femke Halsema is publicist, programmamaker en bestuurder. Van 1998 tot 2011 was zij Tweede Kamerlid en acht jaar lang fractievoorzitter en politiek leider van Groen Links. Sindsdien was zij bijzonder hoogleraar in Tilburg en Utrecht en leidde zij twee overheidscommissies. Zij schreef Nergensland (2017), Pluche (2016), David en Goliath 2.0 (Oratie Utrecht, 2012), Zoeken naar vrijheid (2010) & Geluk (2008).
Burn-out met cultuurfilosoof Maarten Coolen
Werkstress is beroepsziekte nummer één in Nederland: 1 op de 7 werknemers meldt jaarlijks burn-outklachten en 1 op de 20 zit daardoor langdurig thuis. Cultuurfilosoof Maarten Coolen geeft een belangrijke verklaring: de hedendaagse mens ziet zichzelf als individueel verantwoordelijk voor zijn eigen identiteit, zijn ‘ik’ is immers maakbaar. Vroeger was dat anders, je was iemand door de plaats die je had in de gemeenschap waarin je was geboren, of door je functie in het arbeidsproces. Nu hangt je identiteit af van de mate waarin je erin slaagt voortdurend je autobiografie bij te werken. Wat als het je niet langer lukt om je levensverhaal op gang te houden? Dan is er helemaal geen ‘ik’ meer: je raakt existentieel opgebrand.
Is er een oplossing? Terug naar vroeger is niet mogelijk. En van de zelfhelpindustrie is weinig te verwachten. Zo werpen cursussen in mindfulness het individu nog meer op zichzelf terug en zijn daarom eerder deel van het probleem, dan dat ze een oplossing bieden. Coolen pleit ervoor, dat maatschappelijke instituties zo worden ingericht, dat ze ons helpen onze omgang met deze verhalen over onszelf vol te houden.
Maarten Coolen was docent en onderzoeker in de cultuurfilosofie en filosofische antropologie aan de Afdeling Wijsbegeerte van de Universiteit van Amsterdam. Als gast bij dezelfde afdeling zet hij deze activiteiten voort.
Geborgen in Traditie met Antoine Bodar
Antoine Bodar beschouwt de rol van traditie in de huidige tijd. Dit is het moment om ons af te vragen in welke traditie we staan en of die wellicht troost in bange dagen kan verschaffen. Traditie betekent immers verbinding met het verleden –collectief én individueel. Bij elke vernieuwing past het de traditie te raadplegen om niet te blijven steken in de waan van de week. Stellig is menigeen ervan overtuigd dat juist in een tijd van crises traditie houvast kan geven en zo geborgenheid. Wie de traditie in ogenschouw neemt – maar natuurlijk met kritische blik –, die ontleent daaraan zekerheid en een gevoel voor betrekkelijkheid. Aldus weten we ons geborgen in traditie.
Antoine Bodar is priester en hoogleraar, schrijver van boeken over cultuur en christendom en programmamaker bij radio en televisie.
De grot in met René ten Bos: de Denker des Vaderlands over het failliet van het verheffingsideaal
In een interview met Marthe Kerkwijk vertelt de Denker des Vaderlands over Plato’s beroemde allegorie van de grot. Die allegorie is altijd verkeerd begrepen. Plato wilde het volk niet bevrijden van waanbeelden, hij wist ook wel dat het volk helemaal niet bevrijd wil worden. Het klassieke ideaal van de paideia (het ontwikkelen van de mensen die we nu ‘het volk’ noemen) was vanaf het begin hopeloos. Want de elite kan wel vinden dat het volk uit de grot moet komen om zijn geest te ontwikkelen, maar het is de vraag of het aanbod van de verlichte, wetenschappelijke geest wel aantrekkelijk genoeg is.
René ten Bos is hoogleraar filosofie van de managementwetenschappen aan de Radbouduniversiteit Nijmegen en Denker des Vaderlands.
De Liefdeskubus, filosofisch college over de liefde door Emanuel Rutten
Het denken en de liefde lijken tegenover elkaar te staan. Toch werpt logisch nadenken een verrassend licht op de liefde. Emanuel Rutten doordacht de belangrijkste eigenschappen van de liefde en ontwierp de Liefdeskubus: verschillende visies op de liefde die soms samengaan en soms onverenigbaar zijn. Waar zit U op deze Liefdeskubus? En wat betekent dat voor uw liefdesleven?
Emanuel Rutten is filosoof aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Zijn onderzoeksgebied omvat de relatie tussen geloof en wetenschap, wereldbeelden, kennisleer, logica, retorica en esthetiek. Hij verwierf bekendheid met een door hemzelf ontwikkeld argument voor het bestaan van God.
Het broze leven door Awee Prins
Awee Prins promoveerde op de filosofische bestseller Uit verveling, een pleidooi voor de acceptatie van de tijdelijkheid der dingen en het herwaarderen van het alledaagse. Hij raakte er van overtuigd dat onze cultuur wegloopt voor de menselijke broosheid en maakt zich sterk voor de acceptatie van de mens als een ‘oneindig bedreigd’ wezen.
Prins is filosoof en doceert aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 1991 richtte hij het Centrum voor Filosofie en Kunst (CFK) op en in 2006 ontving hij de Onderwijsprijs. Hij is dean van de Erasmus Honours Academy.
Ger Groot over moderne filosofie
Ger Groot publiceerde onlangs het bejubelde De geest uit de fles, Hoe de moderne mens werd wie hij is. Hierin beschrijft hij hoe de mens de afgelopen eeuwen de zekerheid van het geloof verlaat en langzaam op eigen benen leert staan: in welke mate kan de filosofie ons helpen op eigen benen te staan? Interview door Leon Heuts, hoofdredacteur Filosofie Magazine.
Groot is bijzonder hoogleraar Filosofie en Literatuur aan de Radboud Universiteit. Hij is columnist bij Trouw en publiceert regelmatig in verschillende media. Ten Boom is emeritus predikant en publiceerde meerdere boeken op het gebied van dogmatiek en kerkgeschiedenis en twee dichtbundels.
Laura van Dolron: Sartre zegt sorry
Sommige meisjes vallen op de verkeerde mannen, Laura van Dolron valt op de verkeerde filosofen. Al jaren komt de beroemde filosoof Jean-Paul Sartre Laura van Dolron opzoeken om haar om de oren te slaan met grote woorden als vrijheid en verantwoordelijkheid. Dit keer loopt het echter anders. Sartre staat niet op uit zijn graf om Laura streng toe te spreken, maar om zijn excuses aan te bieden.
Miriam van Reijen: filosofie maakt een einde aan alle gezeur
Miriam van Reijen leert ons om nooit meer te zeuren. Het kan als je beter nadenkt. Zelf denkt ze al jaren over haar leven. En het resultaat is er naar: keuzestress? Kent ze niet. Angst, kent ze ook niet. Beloftes? Breekt ze met het grootste gemak. Ze doet gewoon wat ze wil. Maar volgens haar doen we dat allemaal: je doet al wat je wilt, en het is een enorme bevrijding om je dat te beseffen. Zeur niet, filosofeer!
Dr. Miriam van Reijen promoveerde op Spinoza, woonde bij de Sandinisten in Nicaragua, doceerde aan de Avans Hogeschool en geeft les aan o.a. de Internationale School voor Wijsbegeerte. Ze publiceerde Filosofie maakt een einde aan alle gezeur.
Tina Rahimy: Via monomane beeldhysterie op weg naar expressieve polygamie
Arendt houdt een pleidooi voor het spreken als de motor voor het politieke handelen; in zijn kritiek op de communicatiemaatschappij strijdt Agamben voor het vermogen om te communiceren; en Deleuze en Guattari zijn door de vastgeroeste expressies op zoek naar andere typen relaties. Deze denkers zien een affirmatieve kracht voor meervoud binnen de monomane expressies. Op welke wijze kan filosofie deze affirmatieve kracht doordenken? En heeft deze doordenking ook niet een consequentie voor filosofische attitude? De lezing van Tina Rahimy doorgrondt deze politiek-filosofische vraag vanuit de praktijk van het alledaagse leven.
Tina Rahimy is gepromoveerd op de betekenis van het proces van vluchten voor het politieke-filosofische denken. Op dit moment doet zij als Lector Sociaal werk in de superdiverse stad op de Hogeschool Rotterdam onderzoek naar uitsluitingsmechanismen en kritische bewegingen binnen het stedelijke leven.
De Jonge Denkers van Nederland: Ehsan Razhagi en Emma Lighthart
De Jonge Denkers zijn filosofieleerlingen uit het Voortgezet Onderwijs die zich uitspreken over de actualiteit. Zij publiceren columns in Trouw, maken samen een bundel over het nieuwe thema van de Maand van de Filosofie én spreken voor een breed publiek. De jonge Denkers Ehsan Razhagi en Emma Ligthart dragen een column voor.
Ontmoet uw filosoof
Hoe zou het zijn om Socrates, Simone de Beauvoir, Hannah Arendt, Martha Nussbaum, Sigmund Freud, David Hume of Friedrich Nietzsche te ontmoeten? De Nacht van de Filosofie maakt het mogelijk: studenten wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit verbeelden hun favoriete filosoof en gaan in gesprek met het publiek. Ontdek met Socrates dat u eigenlijk niet zoveel weet en discussieer over uw driften met Sigmund Freud. Vind uit hoe vrouwen worden ‘gemaakt’ met Simone de Beauvoir, vertel uw totalitaire neigingen aan Hannah Arendt of onderzoek de ‘kwetsbaarheid van de goedheid’ met Martha Nussbaum. Leer van David Hume dat de wetenschap maar een gewoonte is en bestorm de hemel met Friedrich Nietzsche.
Eerste Hulp bij Filosofische Vragen
Ieder mens loopt wel eens rond met filosofische vragen: Wat moet ik doen? Ben ik voldoende ‘mezelf’? Wat is de goede balans tussen werk en privé? De Rotterdamse ‘hulp-in- het-denken- verleners’ van de Filosofische Praktijk Nederland helpen u in een half uur (nog) wijzer te worden. Zij plakken geen pleisters, zijn niet van het verbinden, maar van het blootleggen. Wat is hier precies aan de hand? Ontdek het ……! U kunt zich hier aanmelden voor een sessie van een half uur door het inschrijfformulier in te vullen op.
Voor meer informatie zie www.filosofische-praktijknederland.nl.
Escapism Room
Een ruimte om de alledaagse werkelijkheid te ontvluchten: de Escapism Room boven in de toren van Arminius, uitkijkend over de skyline van Rotterdam. Een tentoonstelling van gedichten, dromen, kunst en quotes van filosofen. U keert weer geïnspireerd op aarde terug!
Boekentafel Donner
Boekhandel Donner zal een toepasselijke selectie van boeken verkopen.
PROGRAMMA
Grote Zaal
presentator: Marthe Kerkwijk
20:00 Leo van de Wetering (Donner) opent de Nacht
20:05 Femke Halsema/Verbeelding aan de Macht
21:00 René ten Bos/Verheffingsideaal
22:00 Ger Groot/Moderne Filosofie
23:00 Awee Prins/Broze Leven
Bovenzaal
presentator: Erno Eskens
21:00 Column Jonge Denker Ehsan Razhagi
21:05 Antoine Bodar/Geborgen in Traditie
22:00 Maarten Coolen/Burn-out
23:00 Laura van Dolron/Theatermonoloog
Raadszaal
presentator: Eckhart Vlaming
21:00 Column Jonge Denker Emma Ligthart
21:05 Miriam van Reijen/Stoppen met Zeuren
22:00 Tina Rahimy/Monomane Beeldhysterie
23:00 Emanuel Rutten/Liefdeskubus
Deze avond wordt georganiseerd door de Internationale School voor Wijsbegeerte, Boekhandel Donner, Wijsgerige Faculteitsvereniging ERA en Arminius.
