Nacht van de Zingeving

Goddeloos – Stine Jensen in gesprek met Rosanne Hertzberger, Paul van Geest en Halil Karaaslan
Stine Jensen gaat als ongelovige in gesprek met bijzondere gasten met verschillende religieuze achtergronden. Ze spreekt over zingeving en levensbeschouwing met Rosanne Hertzberger (joods), Paul van Geest (katholiek) en Halil Karaaslan (moslim). Daarbij gaat ze heikele kwesties niet uit de weg: van gebedsruimtes tot weigerambtenaren, van openbaar onderwijs tot seksuele voorlichting. De toon is die van de open ontmoeting, noem het een zingevingsdate! Dit gesprek is onderdeel van de podcastreeks Goddeloos voor omroep HUMAN.

Stine Jensen is bijzonder hoogleraar publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, columnist bij NRC en programmamaker bij omroep HUMAN. Ze schreef diverse boeken over o.a. liegen, atheïsme, emoties en zingeving. Ze maakt de dagelijkse podcast Zin van de Dag over levenswijsheden. De serie Goddeloos zal daarin als een special te vinden zijn.

Idealen – Fokke Obbema
In zijn nieuwe boek Idealen interviewt Fokke Obbema mensen die het aandurven een betere wereld na te streven. Obbema laat zien hoe idealen in ons leven komen, ons kunnen veranderen en verrijken. Maar ook hoe ze weerstanden oproepen en een prijs vergen. De idealen bestrijken een zeer breed palet: van de strijd tegen dierenleed via de verdediging van de rechtsstaat tot ethische AI, van hulp aan kansarme jongeren via de verdediging van kleine talen tot de klimaatstrijd. Gemeenschappelijk is de inzet voor een hoger doel dan het eigenbelang. Wat drijft hen, hoe gaan ze met weerstand om en wat maakt dat ze het volhouden? Interviewer: Willemijn de Koning.

Fokke Obbema is auteur en journalist bij Volkskrant. Na een levensbedreigende ervaring gooide hij het roer radicaal om en interviewde hij in de afgelopen jaren honderden mensen over zingeving. Hij publiceerde daarover meerdere boeken, waaronder De zin van het leven. Foto: Fjodor Buis.

Wat we van dieren kunnen leren: de oorsprong van zingeving – Rens Bod
In zijn boek Waarom ben ik hier? Een kleine wereldgeschiedenis van zingeving laat Rens Bod zien dat mensen op heel veel verschillende manieren zin kunnen geven aan hun leven.

Maar wat gebeurt er als we de stap van mensen naar (andere) dieren maken? Doen dieren ook aan zingeving? Kunnen we iets van hen leren? In zijn nieuwe boek Het unieke dier onderzoekt Bod welk diergedrag we kunnen interpreteren als zingeving. Vanuit observaties van sociaal gedrag, rituelen, spel, zorg en stilte bij diverse diersoorten – waaronder bonobo’s, olifanten en walvissen – ontvouwt zich een alternatieve benadering van zin en betekenis. Dieren tonen dat zingeving niet alleen voortkomt uit zelfreflectie, maar ook gevonden kan worden in verbondenheid, stilte, ritme en aandacht. In hun gedrag spiegelen zij onze vormen van leven voor die voorbij woorden reiken. Eenvoud, aanwezigheid en zorgzaamheid kunnen gezien worden als fundamenten van zinvol leven.

Rens Bod is hoogleraar Digital Humanities aan de Universiteit van Amsterdam. Hij publiceerde eerder De vergeten wetenschappen, dat meermalen is bekroond en in zeven talen is vertaald en Een wereld vol patronen, dat werd genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs.

Vind jouw soulmate
Wil je wel eens iemand ontmoeten die op dezelfde manier als jij zin in het leven zoekt? In deze workshop vul je een test in die Rens Bod in samenwerking met Trouw en Ipsos I&O ontwierp. Deze test onderscheidt zes typen zinzoekers: praktisch, artistiek, rationeel, emotioneel, spiritueel en moreel. Na het invullen van de test krijg je een sticker met daarop het type zinzoeker dat jij bent in een unieke kleur. Tijdens de Nacht van de Zingeving kun je dan andere mensen aanspreken met dezelfde kleur als jij, of juist met een andere kleur… Aan het einde van de Nacht zal Rens Bod bij zijn presentatie in de Grote Zaal ingaan op de ervaringen. Je kunt de test nu hier al doen. Bij de ingang van Arminius krijg je dan een sticker die overeenkomt met de uitslag van de test.

Opnieuw geloven – Claartje Kruijff
Veel mensen zijn losgeraakt van religie, maar herkennen zich wel in de uitspraak: ‘ik geloof niet in God, maar ik mis hem wel’. Of ze zeggen dat ze niet gelovig zijn, maar wel spiritueel. En dat ze wel willen geloven, maar het gewoonweg niet kunnen. Voor Claartje Kruijff is dit verlangen het beginpunt voor een nieuw gesprek over God. In haar nieuwe boek Een God die in mij gelooft deelt ze herkenbare en intieme verhalen van haarzelf en de mensen die ze ontmoet. Ze biedt tegendraadse en bevrijdende perspectieven op wat geloven anno nu kan zijn.

‘Klonken er maar meer stemmen als die van Claartje Kruijff: Intelligent, oprecht en hedendaags.’ **** in Trouw.

Claartje Kruijff was in een vorig leven organisatiepsycholoog in de Londense City en is nu theoloog en predikant in de Geertekerk in Utrecht. Eerder verscheen van haar Leegte achter de dingen en Stevig staan in een kwetsbare wereld. In 2018 werd ze uitgeroepen tot Theoloog des Vaderlands.

Geen woorden maar daden: de stoïcijnen – Michiel Buis
De eerste Feyenoorder was misschien wel de filosoof Seneca. Hij vond dat als je iets begrijpt maar het niet doet, je het simpelweg (nog) niet begrepen hebt. Het gaat er om de juiste dingen te doen in het leven: geen woorden maar daden. Seneca was een stoïcijn, een manier van leven die tegenwoordig populair is met de boeken van oud-topschaatser Mark Tuitert en Massimo Pigliucci. Stoïcijnen leren je hoe je jouw emoties onder controle kunt krijgen en hebben daar oefeningen voor ontwikkeld.

Er zijn verschillende vormen van stoïcisme. Volgens Michiel Buis gaan hedendaagse vormen vaak teveel uit van het individu. Waarom is stoïcisme tegenwoordig zo populair? Op welke manier kan zij zin geven aan het leven?

Michiel Buis studeerde filosofie en sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en werkt aan de Breda University of Applied Sciences. Hij promoveerde op de relatie tussen de klassieke en de moderne Stoa. Hij is een veel gevraagd spreker over het stoïcisme.

Jouw leven als verhaal – Margreet Zandbergen
Mensen leven met en in verhalen, over elkaar en over zichzelf. In een wereld zonder grote verhalen wordt het verhaal dat je jezelf vertelt belangrijker. Door jouw leven als verhaal te zien, kunnen dingen duidelijk worden, je kunt er milder over oordelen of soms tot nieuwe inzichten komen. In deze workshop maak je kennis met Life story work als spiritueel en zingevend proces. Life story work is een manier van werken waarin het eigen levensverhaal wordt onderzocht, opnieuw vormgegeven en gedeeld. In een korte oefening (15 min.) sta je stil bij het verhaal van jouw leven.

Margreet Zandbergen heeft een achtergrond in Humanistiek en organisatiecultuur, met specifieke aandacht voor de rol van religie in de moderne samenleving. Ze ontwikkelt en begeleidt al jaren programma’s op het gebied van zingeving, levensbeschouwing en ontmoeting. Momenteel werkt ze als programmaleider bij de Remonstranten, een vrijzinnige geloofsgemeenschap.

Westers boeddhisme – Paul van der Velde
Het boeddhisme is in Nederland ongekend populair: Boeddhabeelden staan in tuincentra en veel mensen beoefenen yoga en mindfulness. Maar wat voor in het westen voor boeddhisme doorgaat is iets heel anders als de oosterse opvatting. Zo wordt meditatie in het westen vooral als anti-stress-techniek gezien, maar is in het oosten een manier om de wereld anders te ervaren. En het is opvallend dat er in India vrijwel geen yogascholen zijn, terwijl deze daar wel vandaan zouden moeten komen.

Paul van der Velde bestudeert al jarenlang de wisselwerking tussen het oosterse boeddhisme en de westerse cultuur. Wat is er uit het oosterse boeddhisme overgenomen en in welke mate is dit aangepast aan het westen? Wat is daarmee gewonnen, maar ook, wat is ermee verloren?

Paul van der Velde is hoogleraar Aziatische Religies aan de Radboud Universiteit Nijmegen en een veelgevraagd spreker over oosterse filosofie en spiritualiteit. Hij publiceerde tal van boeken en artikelen over hindoeïsme, boeddhisme en de plaats van spiritualiteit in de moderne samenleving, waaronder In de huid van de Boeddha.

Hoe kunst zin geeft – Rob Vos en Hans Alma
Hoe kunnen kunst, poëzie en verhalen je helpen zin te geven aan het leven, juist wanneer woorden tekortschieten? Humanistisch geestelijk verzorger Rob Vos werkte samen met het Humanistisch Verbond aan het Boekje vol humanisme met daarin veel bijzondere inspiratiebronnen zoals kunstwerken, poëzie en tekstfragmenten. Hij zal een toelichting geven op enkele kunstwerken, waarna Hans Alma een korte workshop geeft over verbeeldingskracht. Je verkent zelf hoe kunst ruimte kan maken voor verwondering, troost en betekenis, hoe het jouw blik op het leven kan verdiepen. Want kunst moet je niet alleen zien, maar beleven.

Rob Vos is geestelijk verzorger in Tergooi MC vanuit humanistische levensvisie. Hij volgde de opleiding Geestelijke verzorging aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Eerder was hij tien jaar professioneel beeldend kunstenaar.

Hans Alma is hoogleraar geestelijke zorg en religieus-humanistische zingeving aan de Vrije Universiteit en voormalig rector van de Universiteit voor Humanistiek. Zij ontwikkelde een speciale methodiek voor reflectie met kunst, de Verbeeldingscyclus.

Rumi – Alaeddine Touhami
Eeuwenlang en over de hele wereld raken de woorden van Rumi miljoenen mensen. Hij is een van de beroemdste dichters op aarde omdat hij op briljante wijze schrijft over universele thema’s als liefde, verbinding en spiritualiteit. Ook in het westen is zijn invloed groot. Zo inspireerde hij Madonna, Coldplay, Leonard Cohen en Beyoncé, die zelfs haar dochter naar hem vernoemde. Wat maakt de poëzie van Rumi zo geliefd? Wat kunnen we van Rumi leren? Alaeddine Touhami wordt geïnterviewd en deelt enkele favoriete gedichten.

Alaeddine Touhami is directeur van de school voor vrede, een basisschool in Almere. Hij laat zich inspireren door het mensbeeld van Rumi, hij is kenner èn groot liefhebber.

Leven voor een ander – Jet Baars en Coos Loeve
Vrijwel iedereen doet wel eens iets voor een ander, maar sommige mensen gaan daarin veel verder. Zij stellen de ander centraal in hun leven en vinden zo hun levensvervulling. Hoe werkt dat? Zijn er bepalende momenten of worden zij langzaam steeds meer betrokken? Op welke momenten denken ze “bekijk het maar”? En worden zij gelukkig van hun idealisme? Jet Baars en Coos Loeve stellen beiden op hun eigen manier ‘de ander’ centraal in hun leven. Zij worden geïnterviewd door Lex Bohlmeijer.

Jet Beers zet zich in voor vluchtelingen. Eerst in een vluchtelingenkamp op Lesbos, nu in Nederland waar ze jonge vluchtelingen begeleid in opdracht van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA).

Coos Loeve was jarenlang familieagent, een speciale funktie bij de politie die slecht nieuws brengt aan slachtoffers en deze begeleidt. Momenteel is hij straatpastor bij Goud van Noord in Rotterdam.

Ontmoetingsritueel – Merel Ouwehand
In een samenleving waarin de rol van religies is verminderd, blijven mensen grote behoefte voelen aan rituelen. Zij geven betekenis aan grote veranderingen, maar kunnen ook kleine momenten verdiepen. Hoewel rituelen vaak geworteld zijn in traditie en hun betekenis daaraan deels ontlenen, is het toch mogelijk nieuwe, verrassende en mooie rituelen te ontwerpen.

Tijdens deze workshop maak je een nieuw, bijzonder ritueel mee, een ontmoetingsritueel. Het woord ont-moeting suggereert dat een ontmoeting ook een plek kan zijn waar het moeten kan worden losgelaten. In onze huidige, vaak opgejaagde samenleving is moeten een vertrouwd gegeven. Kan een ontmoeting een moment zijn waarin je werkelijk samen bent, zonder iets te hoeven zijn of doen?

Merel Ouwehand is humanisticus en geestelijk verzorger met een achtergrond in het theater. Ze werkt onder andere bij het Humanistisch Verbond als projectleider van Seizoen aan zet. Hierbij wordt bij elke seizoenswisseling nieuwe, hedendaagse rituelen vormgegeven om de verbondenheid met de natuur te vieren. Daarnaast organiseert zij rituelen tijdens de Klimaatwake in de Dominicuskerk in Amsterdam.

Vind jezelf hier
De interactieve installatie Vind jezelf hier nodigt je uit stil te staan bij wie je bent — en misschien ook bij wie je niet bent. In een tijd waarin we alles vastleggen en bewaren, draait deze installatie het perspectief juist eens om. Wat gebeurt er als je even geen controle hebt over je beeld, maar juist uitgenodigd wordt om op zoek te gaan? Naar jezelf, naar de ander, naar dat wat ertussen zit?

Vind jezelf hier is geen antwoord, maar een vraag. Een klein moment van verwarring, ontmoeting, en misschien zelfs inzicht. ‘Een onverwachte ontmoeting in een kleine ruimte.’

Speeddate met een geestelijk verzorger
Wil je eens stilstaan bij wat in jouw leven van waarde is? Heb je misschien pas een grote gebeurtenis meegemaakt? Dan kun je terecht bij een geestelijk verzorger, een professionele gesprekspartner die samen met jou op zoek gaat naar zin en betekenis in het leven. Deze is geen therapeut, maar een levensbeschouwelijke professional waarbij je in alle vertrouwen je verhaal kan doen. Ze luisteren en stellen de juiste vragen, zodat je meer inzicht krijgt in wat jou bezighoudt en wat wezenlijk voor je is. Ze zijn vertrouwd met de complexe, soms rauwe ervaringen die achter zingevingsvragen schuil kunnen gaan. In deze speeddate kun je jouw gebeurtenis bespreken en meemaken hoe een geestelijk verzorger te werk gaat. Deze speeddate is georganiseerd door het Humanistisch Verbond en de Remonstranten Rotterdam.

Kom snuffelen op de boekentafel van boekhandel vanGennep. Met mooie boeken over zingeving. De optredende auteurs zullen signeren

Toelichting reductie
Een programma organiseren kost veel geld, daarom vragen we je een ticket met normaal tarief te kopen, hiermee kunnen we dit programma realiseren. Maar mocht een goedkoper kaartje voor jou het mogelijk maken dat je het evenement wèl kunt bezoeken, kies dan het kaartje met reductie.

De Nacht van de Zingeving wordt georganiseerd door het Humanistisch Verbond, de Remonstranten Rotterdam en Arminius.