Terug naar programma

Nacht van de Filosofie 

vr 1 april 2022
20:00



Plan je bezoek Inschrijven nieuwsbrief

De Nacht van de Filosofie 2022 presenteert de Nederlandse vertaling van de baanbrekende wereldwijde bestseller Dawn of Everything van David Graeber en David Wengrow. Daarnaast op deze avond ook de boekpresentatie van het speciaal voor de Maand van de Filosofie geschreven essay van Paul Verhaeghe, over het thema Intieme vreemden. De Franse filosoof Charles Pepin laat zien dat zelfvertrouwen deels leren is. Verwonder je ook wel eens over zelfhulpboeken? Bezoek Stine Jensen, Maarten van de Heuvel en Ad Bergsma voor een kritische bespreking. Ontdek met Katharina Bauer in een workshop of je authentiek bent, maar misschien ben je wel een vreemde voor jezelf als je ten prooi bent gevallen aan een bijzondere vorm van afgunst: ressentiment, waar Sjoerd van Tuinen over vertelt. Dompel je onder in het bijzondere en absurde krimpdenken van The Incredible Shrinking Man van Arne Hendriks. Biedt mee op de hoogtepunten uit de filosofische literatuur op een theatrale boekenveiling. Bij de Eerste Hulppost voor filosofische vragen van Anke Verhoeff en Ariane van Heijningen kun je intiem nadenken over vreemden of ga in discussie met verbeeldingen van Michel Foucault en Albert Camus, die gewoon op de Nacht rondlopen en aanspreekbaar zijn… Jonge Denkers des Vaderlands Fabienne Touset en Merel Hoffman dragen een column voor. Koop alvast een kaartje, de Nacht is elk jaar uitverkocht!

Tijdschema
Grote Zaal
20:00 David Wengrow – Dawn of Everything
21:00 Paul Verhaeghe – Intieme Vreemden
22:00 Charles Pepin – Zelfvertrouwen
23:00 Arne Hendriks – The Incredible Shrinking Man

Bovenzaal
20:00 Stine Jensen, Maarten van den Heuvel, Ad Bergsma – Zelfhulpboeken
21:00 Column Jonge Denker des Vaderlands Merel Hoffman
21:05 Sjoerd van Tuinen – Ressentiment
22:00 Column Jonge Denker des Vaderlands Fabienne Touset
22:05 Katharina Bauer – Authenticiteit
23:00 Theatrale boekenveiling

Doorlopend
Eerste hulp bij filosofische vragen – Vliegende filosofen Michel Foucault en Albert Camus – Boekenverkoop Donner

 

Het begin van alles: een nieuwe geschiedenis van de mensheid – met David Wengrow

David Graeber en David Wengrow halen in Het begin van alles het gangbare verhaal over de menselijke geschiedenis fundamenteel onderuit. De verhalen van Francis Fukuyama, Jared Diamond, Steven Pinker en Yuval Noah Harari over onze geschiedenis kloppen niet. Wengrow en Graeber beschrijven een veel boeiender, inclusiever en geëmancipeerder beeld van de mensheid.

Het boek bevat baanbrekende filosofische inzichten, zoals dat Indianen via reisverslagen en Rousseau een belangrijke invloed op de Verlichting hadden. Of dat op basis van recent archeologische onderzoek geconcludeerd kan worden dat diverse grote steden in de oudheid geen centraal gezag kenden, wat misschien tegenwoordig ook zonder kan. Het boek geeft daarmee nieuwe handvaten voor hoe we de problemen van komende decennia kunnen aanpakken. David Wengrow wordt geïnterviewd door Marthe Kerkwijk en beantwoordt vragen uit het publiek. Voertaal: Engels.

‘Fascinerend, tot nadenken stemmend, grensverleggend. Een boek waar nog jaren over gediscussieerd zal worden.’
– Rutger Bregman

‘Baanbrekend en brutaal… Een opwindende leeservaring.’
– The Guardian

David Wengrow is hoogleraar vergelijkende archeologie aan het Institute of Archaeology, University College London en is gasthoogleraar aan de New York University. Hij is auteur van drie boeken en doet archeologisch veldwerk in verschillende delen van Afrika en het Midden-Oosten.

David Graeber † was hoogleraar antropologie aan de London School of Economics. Hij is auteur van o.a. Bullshit Jobs en schreef voor onder meer Harper’s Magazine en The Guardian. Hij was een iconisch denker en gerenommeerd activist.

 

Intieme vreemden – Paul Verhaeghe

Het thema van de Maand van de Filosofie 2022 is ‘intieme vreemden’, waarover Paul Verhaeghe het Essay van de Maand schreef. Op deze avond is de officiële presentatie.

Verhaeghe onderzoekt hoe ons zelfbeeld door de eeuwen heen veranderde zonder dat we er echt achter kwamen wie wij zijn. We werden zondaars die onze aardse driften moeten wantrouwen, rationele wezens die de zuivere rede beoefenen en talenten die werken aan een betere versie van onszelf. De enige constante is het gevoel dat we tekortschieten. We blijven vertwijfeld, soms zelfs vervreemd achter. Wie we zijn wordt in grote mate bepaald door onze intimiteit met anderen: onze ouders, onze geliefden, onze kinderen. Maar hoe intiem we ook met elkaar zijn, toch willen we ons ook steeds weer losmaken, zelfstandig zijn. Welke tegengestelde krachten zijn hier aan het werk? Op zoek naar antwoorden neemt Paul Verhaeghe ons mee op een spannend gedachte-experiment. Kan het zijn dat ons maken en vernietigen, onze intimiteit en onze vervreemding, niets meer zijn dan menselijke variaties op kosmische processen die het universum al sinds de oerknal bepalen?

Dit is de officiële boekpresentatie van het Essay van de Maand van de Filosofie. De voorzitter van de Stichting Maand van de Filosofie, Marli Huijer, zal voorafgaand aan de lezing het eerste exemplaar aan Paul Verhaeghe overhandigen.

Paul Verhaeghe is emeritus hoogleraar aan de Universiteit Gent. Daarnaast is hij praktiserend psychoanalyticus. Hij is auteur van verschillende boeken over mens en maatschappij, waaronder Liefde in tijden van eenzaamheid, Identiteit, Autoriteit en Intimiteit. Recent verscheen zijn essay Houd afstand, raak me aan. Zijn werk is in meerdere talen vertaald.

Filosofie van de zelfhulpboeken – Stine Jensen, Maarten van den Heuvel en Ad Bergsma

Al decennialang zijn zelfhulpboeken een groot succes. Vreemd genoeg spreken ze elkaar regelmatig tegen: sommige moedigen je aan jouw dromen waar te maken, terwijl andere willen dat je ‘de flow van het leven’ volgt. En de laatste tijd zijn er veel filosofische zelfhulpboeken, bijvoorbeeld over stoïcisme. Wat van zelfhulpboeken te denken? Zijn filosofische zelfhulpboeken beter dan andere? Maarten van den Heuvel las alle Nederlandstalige zelfhulpboeken vanaf de jaren vijftig tot nu en stelt dat zelfhulpboeken vooral iets zeggen over de tijdgeest. Ad Bergsma promoveerde op zelfhulpboeken en onderzocht onder meer of je ook ongelukkig kunt worden van zelfhulpboeken. Stine Jensen gaat met beiden in gesprek. Dit gesprek is mede mogelijk  gemaakt door omroep Human.

Stine Jensen is filosoof, schrijver en programmamaker bij omroep HUMAN. Ze schreef diverse boeken, over mannelijkheid en vrouwelijkheid, liegen, liefde tussen Turken en Europeanen, Scandinavië, opvoeden, emoties en identiteit.

Maarten van den Heuvel is historicus. Hij schreef AEX van de ziel over de geschiedenis van zelfhulpboeken. Zijn eerdere boek Vrijheid, gelijkheid, broederschap. Oude waarden in nieuwe tijden werd opgenomen op de longlist van de Socratesbeker 2015, de prijs voor het beste filosofieboek.

Ad Bergsma is zelfstandig psycholoog. Hij promoveerde op de waarde van zelfhulpboeken en doet onderzoek naar geluk.

 

Workshop authenticiteit – Katharina Bauer

Veel mensen zijn op zoek naar ‘hun kern’, maar volgens de filosoof Sartre kun je alleen maar proberen een rol goed te spelen en een authentieke indruk te maken. Is het überhaupt mogelijk – en wenselijk – om “echt” jezelf te zijn? Kan je de auteur van je eigen toneelstuk zijn en jezelf als een authentiek kunstwerk creëren? Komt het streven naar authenticiteit neer op “wees gewoon jezelf” of “wees de best mogelijke versie van jezelf”? In deze workshop bediscussiëren we wat authenticiteit is, wat het ideaal om zelf authentiek te zijn of te leven behelst en wat de relatie is tussen authenticiteit, autonomie en integriteit.

Katharina Bauer is universitair docent Praktische Filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze promoveerde summa cum laude op theorieën van de gift. Momenteel doet ze onder andere onderzoek naar moderne ethische idealen, zelfverbetering en technologieën van mensverbetering.

 

Zelfvertrouwen – Charles Pepin

De Franse filosoof Charles Pepin schreef het boek Zelfvertrouwen, waarin hij laat zien wat wat dit in essentie is. Hij gaat hiervoor te rade bij antieke denkers als Marcus Aurelius, bij moderne filosofen als Emerson en Nietzsche en bij de denkers van nu. Hij vergelijkt de inzichten van de filosofen met die van de psychologen. Ook kijkt hij hoe topsporters, kunstenaars en anderen zelfvertrouwen interpreteren en bij zichzelf opwekken. Duidelijk wordt dat zelfvertrouwen nauw samenhangt met vertrouwen in de ander en… het blijkt leerbaar!  Pepin houdt een korte lezing en gaat in gesprek met het publiek. Voertaal: Engels.

Charles Pepin is schrijver en filosoof. Zijn boeken zijn in meer dan twintig talen verschenen. Hij heeft een maandelijkse rubriek in het Franse Philosophie Magazine, maakt podcasts en is geregeld als opiniemaker in de Franse media te vinden.

 

Ressentiment – Sjoerd van Tuinen

Ressentiment wordt gezien als een van de belangrijkste drijfveren van populisme. Maar ook in allerlei andere conflicten tussen mensen speelt het een grote rol, zoals te zien is in vele afleveringen van De Rijdende Rechter. Friedrich Nietzsche gaf het woord ressentiment zijn huidige betekenis, een zelfvergiftiging van de geest door onvervulde wraakgevoelens. Sjoerd van Tuinen doet onderzoek naar de rol van ressentiment in de politiek. Hoe is ressentiment te herkennen? Is er steeds meer ressentiment en dreigt het de politiek over te nemen? En wat is er tegen te doen? Interview: Hans Kennepohl.

Sjoerd van Tuinen is docent Wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij publiceerde diverse papers over ressentiment en in 2022 verschijnt zijn boek over ressentiment in de politiek.

 

The Incredible Shrinking Man – Arne Hendriks

Al vanaf de Verlichting en de opkomst van de industrie is er in de maatschappij een sterke nadruk op ‘groei’. En ondanks het hedendaagse gigantische milieuprobleem kunnen we maar moeilijk afscheid nemen van dit idee. Vijftien jaar geleden starte kunstenaar Arne Hendriks The Incredible Shrinking Man, een prijswinnend onderzoek naar de mogelijkheden om een mens te creëren van vijftig centimeter, een mens die beter op aarde past. In deze speciaal ontwikkelde theaterlezing geeft Hendriks op serieuze én ontregelende wijze uiting aan de dilemma’s en uitdagingen die krimp in zich heeft. Hij toont hoe logica, verbeelding én absurditeit onlosmakelijk met krimp zijn verbonden en laat het denken over krimp kantelen.

De theatrale lezing The Incredible Shrinking Man is een initiatief van Johan Idema, i.s.m. Arne Hendriks, actrice Isil Vos en Stichting Nieuwe Helden. De lezing wordt mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, Fonds 21, BankGiro Loterij Fonds en het Pauwhof Fonds.

Arne Hendriks is kunstenaar, tentoonstellingsmaker en bijna 2 meter lang – waar hij niet zo blij mee is. Vooral omdat hij ontdekte dat elke centimeter boven 152 cm de levensverwachting met zes maanden verkort. Hendriks studeerde kunstgeschiedenis, doceert aan de Design Academy en aan de Universiteit van Amsterdam. Met The Incredible Shrinking Man won hij in 2014 de Future Concepts Award. Zie ook www.the-incredible-shrinking-man.net/?page_id=286.

 

Eerste Hulp bij Filosofische Vragen – Anke Verhoeff en Ariane van Heijningen

Wie staat voor jou dichtbij, wie niet? Wat maakt intiem, wat maakt vreemd? Filosofische vragen over alle mogelijke levenskwesties kun je onderzoeken. De Rotterdamse ‘hulp-in-het-denken-verleners’ van de Filosofische Praktijk Nederland helpen je nadenken over wat ‘Intieme Vreemden’ voor jou betekent. Wat zeg je daar eigenlijk? Wat is hier precies aan de hand? Ontdek het….! U kunt zich hier aanmelden voor een sessie van een half uur, geef aub aan op welk tijdstip u wilt komen.

Anke Verhoeff heeft een lange en brede ervaring als leidinggevende, coach en docent. Als praktisch filosoof begeleidt zij het kritisch bevragen van complexe vraagstukken in organisaties en het denkonderzoek over levensvragen van particulieren. Zie www.vragendwijzer.nl

Ariane van Heijningen is praktisch filosoof en begeleidt vanuit die rol zowel individuen als organisaties in hun ontwikkeling. Ze coacht bestuurders en managementteams, begeleidt complexe onderzoeksgesprekken en helpt stagnerende samenwerkingen vlot te trekken. Zie www.denkplaats.nl

 

Vliegende filosofen

Hoe zou het zijn om wereldberoemde filosofen te ontmoeten? De Nacht van de Filosofie maakt het mogelijk: studenten wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit verbeelden hun favoriete filosoof en gaan in gesprek met het publiek. Ontmoet Michel Foucault of Albert Camus.

Boekenveiling

Baanbrekende, belangrijke en bizarre filosofische boeken worden per opbod verkocht. Maar niet voordat het bijzondere verhaal van elk boek is verteld. Zowel van gevestigde als opkomende auteurs als:
– Utopia ~ Thomas More
– Identity & Violence ~ Amartya Sen
– Mythen ~ Plato
– Kleine Filosofie van de volmaakte mens ~ Bas Heijne (dit boek is een verzameling aan essays van o.a. Peter Singer, Slavoj Zizek en Peter Sloterdijk.)
– Het laboratorium in je hoofd ~ Sebastien Valkenberg
– Geschiedenis van de Griekse filosofie ~ Luciano de Crescenzo

De opbrengst zal gaan naar Stichting Lezen en Schrijven. Concept en realisatie: filosofische studievereniging ERA.

 

De Jonge Denkers

 De Jonge Denkers van Nederland zijn winnaars van een landelijke column-wedstrijd voor filosofieleerlingen en mengen zich dit jaar volop in het filosofische debat. Merel Hoffman en Fabienne Touset zullen korte columns voordragen.

De Jonge Denkers worden mogelijk gemaakt door Lemniscaat, Trouw, Stichting Maand van de Filosofie en de VFVO.

 

Boekenverkoop door Donner

Donner is aanwezig met een boekentafel met de actuele filosofieboeken en klassiekers.

 

De Rotterdamse Nacht van de Filosofie wordt georganiseerd door boekhandel Donner, Filosofie Magazine, de filosofiefaculteit van Erasmus Universiteit Rotterdam, omroep Human en Debatpodium Arminius.

Livestreamtickets
Er zijn voor deze avond twee soorten kaarten: zaaltickets en livestream tickets. Let op: via de livestream zijn alleen programmaonderdelen in de Grote Zaal te zien. Ook met livestreamtickets is het mogelijk vragen te stellen aan de sprekers. Nadat je een livestream ticket gekocht hebt, ontvang je automatisch een ticket-mail met daarin de link naar de livestream. Niet ontvangen? Check je spambox en/of controleer je andere mailboxen. Mail anders naar publiciteit@arminius.nl. Ingeval van onverwachte nieuwe coronamaatregelen kunnen zaaltickets worden omgezet in livestream tickets. Restitutie van tickets is helaas niet mogelijk.