GEANNULEERD | Rotterdamse Nacht van de Filosofie
Vanwege het coronavirus zijn alle evenementen tot 1 september verboden. Arminius heeft daarom al deze programma’s geannuleerd. Wij gaan ons best doen om voor de meeste evenementen een nieuwe datum te vinden. Wij zullen kaartkopers van de geannuleerde evenementen per mail hierover berichten.
——————————————————————————————————————
Op de Rotterdamse Nacht van de Filosofie presenteert Alicja Gescinska het essay van de Maand van de Filosofie. Denker des Vaderlands Daan Roovers gaat in gesprek met Fokke Obbema, die veertig mensen interviewde over de zin van het leven. Peter Venmans houdt een pleidooi voor discretie: weten wanneer je niet de waarheid moet spreken. De Bende van de Vooruitgang presenteert een lofzang op de Verlichting.
Andreas Kinneging houdt een pleidooi voor de juiste maat in het leven, terwijl Coen Simon waarschuwt voor de onwaarheid van enthousiasme. Gerko Tempelman laat de actuele waarde van de oude islamitische filosofie zien en Susanna Bloem vertelt over verschillende vormen van tijd en brengt deze tot leven met vier strijksolisten. Met Maarten van Buuren duik je in de wonderlijke wereld van de quantummechanica. Ontvang een gratis filosofisch consult van de Filosofische Praktijk Nederland of neem deel aan de workshop authenticiteit van Katharina Bauer. In de interactieve film Robin maak je met Tim de Mey nú al de keuzes die mensen in de toekomst zullen gaan nemen of discussieer met ethicus Theo Boer over de volgende stap in embryoselectie.
Ontdek in de Grot van Plato nieuwe waarheden of ga in gesprek met een verbeeldingen van Judith Butler, Thomas Hobbes, Hypatia, Jacques Lacan, Lao Tse, Friedrich Nietzsche, Rainer Maria Rilke, Socrates of Slavoj Žižek die rondlopen tussen het publiek. De nieuwe Jonge Denkers des Vaderlands dragen columns voor en M. sluit de avond af met zijn bezwerende onvergetelijke stem onder begeleiding van de pianoklanken van Winterdagen. Let op: de Nacht van de Filosofie is al twee jaar op rij ruim vooraf uitverkocht.
Tijdschema
Grote Zaal
20:00 opening van de Maand van de Filosofie door Marli Huijer en uitreiking eerste exemplaar Essay van de Maand van de Filosofie
20:05 Presentatie Essay Maand van de Filosofie – Alicja Gescinska
21:00 De zin van het leven – Fokke Obbema en Daan Roovers
22:00 Discretie – Peter Venmans
23:00 De Revue van de Vooruitgang
24:00 Spoken Word met M. en Winterdagen
Bovenzaal
20:00 Column Jonge Denker Marah van den Andel
20:05 Onmatigheid – Andreas Kinneging
21:00 Column Jonge Denker Gregor Hofstede
21:05 Enthousiasme – Coen Simon
22:00 Tijdsbeleving – Susanna Bloem
23:00 Interactieve film Robin – Tim de Mey
Raadszaal
20:00 Column Jonge Denker Jan Peter van Irsel
20:05 Workshop authenticiteit – Katharina Bauer
21:00 Column Jonge Denker Paul Zevenbergen
21:05 Quantummechanica – Maarten van Buuren
22:00 Hoe ver gaan we in het beschermen van onze kinderen? Theo Boer
23:00 Islamitische filosofie – Gerko Tempelman
Kelder Grot van Plato
Commissiekamer Filosofische consulten
Hele gebouw Vliegende filosofen Judith Butler, Thomas Hobbes, Hypatia, Jacques Lacan, Lao Tse, Friedrich Nietzsche, Rainer Maria Rilke, Socrates of Slavoj Žižek
Presentatie Essay van de Maand van de Filosofie – Alicja Gescinska
We leven in tijden van waarheidsontwaarding. Aan alle kanten van het politieke spectrum klinkt de bekommernis dat politieke, ideologische tegenstanders voortdurend leugens en onwaarheden verspreiden. Maar is er werkelijk een toename van de leugenachtigheid in het politieke en maatschappelijke debat? Wat is een leugen? En wat zijn de morele en maatschappelijke gevolgen wanneer de leugen regeert?
Alicja Gescinska is een Pools-Belgische filosoof, schrijfster en programmamaker. Haar veelzijdige repertoire bevat onder andere de filosofie van de muziek in Thuis in muziek (2018) en een gedachtegoed over de menselijke conditie in Allmensch (2016). In 2019 was ze verkiesbaar bij de Europese verkiezingen op de Open Vld-lijst.
De zin van het leven – met Fokke Obbema en Daan Roovers
Na een persoonlijke crisis zocht journalist Fokke Obbema naar de zin van het leven. Voor de Volkskrant interviewde hij daarover veertig zeer diverse mensen en schreef de bestseller De zin van het leven. Uit de gesprekken rezen zeven algemene inzichten op, waarover Obbema in gesprek gaat met Denker des Vaderland Daan Roovers. Hoe verhouden de inzichten van Obbema zich tot wat de filosofie over de zin van het leven te zeggen heeft?
Fokke Obbema is journalist voor de Volkskrant, waar hij chef van de economieredactie en correspondent voor Frankrijk is geweest. Sinds het succes van De zin van het leven legt hij zich voor de krant toe op zingeving.
Daan Roovers is Denker des Vaderlands, filosoof, programmamaker en docent aan de Universiteit van Amsterdam. Daarnaast doet ze academisch onderzoek naar de ontwikkeling van publieke opinie. Over haar gedachtegoed verscheen in 2019 Wij zijn de politiek. Het denken van Daan Roovers (Marc van Dijk).
Discretie – Peter Venmans
Soms is het beter de waarheid niet te vertellen. Discretie is een deugd die in deze tijd van transparantie en confrontatie op de achtergrond is geraakt, maar misschien wel des te noodzakelijker. Maar wat is discretie precies? Kun je discretie leren? En wanneer gaat discretie over in hypocrisie of liegen? De filosoof Peter Venmans schreef Discretie, essay over een vergeten deugd, waarin hij pleit voor een herwaardering. Dot boek is genomineerd voor de Socratesbeker voor het beste filosofische boek van 2019. De Vlaming Venmans zal een korte lezing geven en zal in gesprek gaan met het publiek van (in meerderheid) directe Rotterdammers.
Peter Venmans studeerde Frans, Spaans en Filosofie in Leuven en schreef jarenlang voor de Volkskrant en De Morgen. Van zijn hand verschenen eerder De ontdekking van de wereld (2005), Over de zin van nut (2008) en Het derde deel van de ziel (2011).
De Revue van de Vooruitgang – Bende van de Vooruitgang, www.bendevandevooruitgang.nl
Vijf schrijvers op het podium. Ze prijzen de overwinning op armoede, ziekte, onwetendheid en onderdrukking. Ze betogen: met ambitie, innovatie en creativiteit pakken we ook nieuwe problemen aan. Een duizelingwekkende voorstelling met inhoud en inspiratie. Met: de waarheid achter de Aardappeleters, muziek van de onfortuinlijke Bach, de beste uitvinding uit de geschiedenis (die wel een beetje stinkt), filmpjes om te lachen, een rondgang door het paradijs dat we “supermarkt” noemen, het wonder van het broodrooster – en nog veel meer. Zoals onze artistiek leider zegt: “Korte sketches, paar monologen, een dansje. Niet van dat zwaarmoedige. Helemaal goed.”
Bendeleider is Jaffe Vink die bij Trouw de bijlage Letter&Geest oprichtte en later Opinio. Hij is auteur van onder meer Wie is er bang voor de vooruitgang en werd uitgeroepen tot ‘s lands beste polemist. Sebastien Valkenberg schrijft onder meer voor Elsevier en De Telegraaf. Van Sebastien verscheen Geluksvogels, of waarom we het nog nooit zo goed hadden. Hij won de Socrateswisselbeker bijna, net als Maarten Boudry die als wetenschapsfilosoof verbonden is aan de Universiteit Gent. Hij schreef een stapel academische artikelen en ook enkele boeken, waaronder Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat. Hidde Boersma is moleculair bioloog, maar daar is verder niets van te merken. Hij schrijft onder andere voor de Volkskrant en De Groene Amsterdammer. Hij is co-auteur van Ecomodernisme, net als Marco Visscher. Marco schrijft eveneens voor de Volkskrant en De Groene Amsterdammer en schreef De energietransitie. Boek noch auteur werd bekroond.
De onwaarheid van het enthousiasme – Coen Simon
Voor het eerst in de geschiedenis heeft het nihilisme echt wortel geschoten. Iedereen kan alles geloven, zonder buiten de boot te vallen. Want wat je ook bent, antivaxxer, klimaatontkenner, marxist of neoliberaal, je hebt altijd genoeg volgers in je bubbel. Niet de waarheid, maar het enthousiasme is het overtuigingsmiddel. Coen Simon waarschuwt voor de gevolgen van deze geestdrift, die zo gemakkelijk zonder feiten kan. Want terwijl enthousiasme viraal gaat ligt de waarheid in het midden – ergens tussen glutenvrije onzin en feitenvrije bullshit.
Coen Simon is filosoof en oprichter van de filosofische denktank Nieuw Licht. Met zijn essays in NRC Handelsblad, Trouw, en De Correspondent ontzenuwt hij hedendaagse dogma’s en cliché’s. Hij schreef vele filosofische boeken, waaronder het met de Socratesbeker onderscheiden En toen wisten we alles. In 2013 schreef hij het essay voor de Maand van de Filosofie, Schuldgevoel.
Het leven in de toekomst – interactieve film Robin – met Tim de Mey
De ontwikkelingen in de wetenschap gaan snel. Hoe ziet het leven er over een of twee decennia uit? In de interactieve film Robin maak nu al zelf de keuzes die mensen in de toekomst zullen moeten gaan maken. Wel of geen genetische manipulatie van jouw kind? Laat je je ouders verzorgen door een robot? Rechtspraak door een mens of een robot? Tim de Mey houdt een inleiding en begeleidt de film.
Tim de Mey is universitair docent Theoretische Filosofie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam en gastdocent wetenschapsfilosofie aan de Universiteit van Gent. Hij focust zich op de rol van verbeelding en creativiteit in de wetenschap en schreef Het Voordeel van de Twijfel met gedachte-experimenten op basis van beroemde filmfragmenten.
Workshop authenticiteit – Katharina Bauer
Veel mensen zijn op zoek naar ‘hun kern’, maar volgens de filosoof Sartre kun je alleen maar proberen een rol goed te spelen en een authentieke indruk te maken. Is het überhaupt mogelijk – en wenselijk – om “echt” jezelf te zijn? Kan je de auteur van je eigen toneelstuk zijn en jezelf als een authentiek kunstwerk creëren? Komt het streven naar authenticiteit neer op “wees gewoon jezelf” of “wees de best mogelijke versie van jezelf”? In deze workshop bediscussiëren we wat authenticiteit is, wat het ideaal om zelf authentiek te zijn of te leven behelst en wat de relatie is tussen authenticiteit, autonomie en integriteit.
Katharina Bauer is universitair docent Praktische Filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze promoveerde ‘summa cum laude’ op theorieën van de gift. Momenteel doet ze onder andere onderzoek naar moderne ethische idealen, zelfverbetering en technologieën van mensverbetering.
De waarheid van de juiste maat – Andreas Kinneging
Mateloosheid. Dat is hét kenmerk van de moderne tijd. De ideologieën van de Verlichting en de Romantiek, die de moderne wereld domineren, zijn beide ideologieën van de oneindigheid, dat wil zeggen mateloosheid. De Verlichting zoekt het heil in de eindeloze economische en technologische vooruitgang. De Romantiek zoekt het geluk in eindeloos experimenteren en introspectie, op zoek naar het oneindige Zelf. Het gevolg is een wereld die uit het lood is geslagen en een mens die niet weet waar hij het zoeken moet. Terwijl het zo eenvoudig is: de juiste Maat. Goed en kwaad zijn uiteindelijk niets anders dan maat houden. Onze voorouders wisten het, wij zijn het vergeten. Andreas Kinneging schreef hierover De onzichtbare maat – Archeologie van goed en kwaad. Hij zal een inleiding verzorgen en in gesprek gaan met het publiek.
De menselijkheid van de tijd – met Susanna Bloem
Volgens een groep psychiaters uit de eerste helft van de twintigste eeuw (de Wengener Kreis) leven mensen in vier ’tijdsoorten’. De wereldtijd (planeten, dag en nacht, eb en vloed), de kloktijd (meten, wetenschapstijd), de ik-tijd (de ervaren tijd die soms langzaam lijkt te gaan en soms juist snel) en menselijke tijd, (jouw levensverhaal en de persoon die zich daarin ontwikkelt met al zijn veranderingen). Deze laatste tijd wordt vaak veronachtzaamd, maar is juist belangrijk om goede levenskeuzes te maken. Susanna Bloem doet onderzoek naar deze opvattingen over tijd in samenwerking met medisch historicus Timo Bolt. Ze vertaalt samen met de componist des Vaderlands, Calliope Tsoupaki, deze tijdsbelevingen in muziek. Bloem zal de verschillende tijdsoorten toelichten met behulp van (fragmenten van) composities.
Susanna Bloem werkt aan een promotie-project in samenwerking met het Erasmus MC in Rotterdam, het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en het Descartes Centre aan de Universiteit Utrecht.
Hoe ver gaan we om onze kinderen te beschermen? – met ethicus Theo Boer
De zogenoemde ‘curlingouders’ zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving: vaders of moeders die alles in het werk stellen om hun kinderen voor tegenslagen te behoeden. Dat kan al vroeg beginnen: met embryoselectie is het mogelijk al vóór de zwangerschap aan de uitgangspositie van je kind te sleutelen. Deze techniek wordt bijvoorbeeld gebruikt om erfelijke ziekten te vermijden, maar in sommige landen is het nu ook mogelijk het geslacht van je kind kiezen. Waar ligt de grens? In deze sessie gaat u samen met ethicus Theo Boer, ouders en medici hiernaar op zoek. Hoe ver gaat u om uw kind te beschermen? Gespreksleider: Ruben Maes.
Deze sessie wordt georganiseerd door Bureau &Maes in het kader van de Maatschappelijke dialoog dragerschap van erfelijke aandoeningen.
Theo Boer is hoogleraar Ethiek van de gezondheidszorg aan de Protestantse Theologische Universiteit. Hij is lid van de Gezondheidsraad en verschijnt geregeld met opiniestukken in landelijke media. Lees hier een essay dat hij over dit onderwerp schreef.
De waarheid van de quantummechanica – Maarten van Buuren
In september 2019 maakte Google bekend dat hun ‘quantumcomputer’ voor het eerst een supercomputer had verslagen. Met hun ongekende rekenkracht zullen quantumcomputers waarschijnlijk allerlei futuristische toepassingen van kunstmatige intelligentie mogelijk maken die onze wereld fundamenteel gaan veranderen. Deze revolutionaire computers zijn gebaseerd op het onbepaaldheidsprincipe van Werner Heisenberg, dat stelt dat op het atomaire niveau van deeltjes óf de plaats óf de snelheid bepaald kan worden, maar nooit allebei. Dit principe heeft echter ook vergaande filosofische consequenties: op atomair niveau is het bijvoorbeeld niet meer mogelijk om te spreken van waarheid. Lange tijd is gedacht via de natuurkunde een essentie van de werkelijkheid te begrijpen, maar is het niet eerder zo dat de beperkingen van ons kenvermogen duidelijk worden?
Heisenberg schreef Het deel en het geheel, waarin hij ingaat op de filosofische consequenties van zijn werk. Maarten van Buuren zal hierover een korte presentatie geven en in gesprek gaan met het publiek.
Maarten van Buuren is emeritus hoogleraar Franse literatuur aan de Universiteit Utrecht. Hij is vertaler van Het deel en het Geheel van Werner Heisenberg. Daarnaast publiceerde meerdere boeken over Spinoza, waaronder een lovend ontvangen vertaling van Ethica.
De waarheid van islamitische filosofie – Gerko Tempelman
In de Middeleeuwen bloeide de filosofie in het Midden-Oosten. Gerko Tempelman laat op bevlogen wijze zien dat deze filosofie ook nu nog waardevol is. Bijvoorbeeld het denken van Averroes. Tempelman houdt een korte lezing en gaat in gesprek met het publiek.
G
erko Tempelman is zelfstandig filosoof en theoloog en geeft onder meer lezingen over Islamitische filosofie en geschiedenis, zie www.gerkotempelman.nl
Spoken Word: De waarheid van M.
M. is een van de meest opvallende artiesten binnen de snel opkomende kunstvorm Spoken Word, een mix van poëzie en rap die speciaal is geschreven om te worden voorgedragen. Heb je M. eenmaal gehoord, dan zul je zijn hese en mysterieuze stemgeluid niet snel weer vergeten. Zijn teksten zitten vol onverwachte wendingen en bevatten vaak een filosofische twist. “Als de waarheid achterhaald is, dan is de waarheid achterhaald”. Zie hier een voorproefje. M. zal zijn meest reflectieve werk voordragen met pianobegeleiding van Winternachten.
M. is Spoken Word artiest, eerder te zien en horen bij de VPRO, De Rotterdamse Schouwburg, het Escher Museum, Motel Mozaïque en hij speelde op de Uitmarkt met een 23-koppig strijkorkest. Zie ook mpunt.nl
Winterdagen is een muziekproject van Mink Steekelenburg, zie hier een voorproefje. Zie ook http://winterdagen.info
De Jonge Denkers
De Jonge Denkers van Nederland zijn winnaars van een landelijke column-wedstrijd voor filosofieleerlingen en mengen zich dit jaar volop in het filosofische debat. Marah van den Andel, Gregor Hofstede, Jan Peter van Irsel en Paul Zevenbergen zullen korte columns voordragen.
De Jonge Denkers worden mogelijk gemaakt door Lemniscaat, Trouw, Stichting Maand van de Filosofie en de VFVO.
De Grot van Plato – ERA
Daal af naar de grot van Plato. Op weg naar het toilet ziet u een ingang waar u zich met hogere zaken kunt bezighouden:
De Socratest
Socrates was beroemd om zijn vermogen andere mensen te laten twijfelen, ook al waren zij nog zo zeker van hun zaak. Kun jij je losmaken van de schaduwwereld die de sofisten je als een rad voor de ogen draaien? Weet jij andere deelnemers aan je tafel aan het twijfelen te brengen? Er zijn kaartjes met standpunten aanwezig. Aanvang elk half uur: 21:00, 21:30. 22:00, 22:30 en 23:00
Blik in de Ideeënwereld
Wat is de ideale fles? Is er een ‘De Fles’? Kunnen we abstracties maken van concepten of zijn we toch gebonden aan losse voorstellingen? Als dat zo is, hoe kunnen we dan flessen van niet-flessen onderscheiden? Op tafel staan enkele flessen, verschillend in functie en gebruik. Geef jouw essentie van ‘De Fles’ weer in een korte zin of een tekening. De resultaten worden verzameld op een prikbord, zodat aan het einde van de avond meer zicht hebben op de essentie van ‘De Fles.
De grot van Plato wordt verzorgd door studenten van de Wijsgerige Faculteitsvereniging ERA Rotterdam
Vliegende filosofen
Hoe zou het zijn om wereldberoemde filosofen te ontmoeten? De Nacht van de Filosofie maakt het mogelijk: studenten wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit verbeelden hun favoriete filosoof en gaan in gesprek met het publiek. Ontmoet Judith Butler, Thomas Hobbes, Hypatia, Jacques Lacan, Lao Tse, Friedrich Nietzsche, Rainer Maria Rilke, Socrates en Slavoj Žižek.
Eerste Hulp bij Filosofische Vragen
Ieder mens loopt wel eens rond met filosofische vragen: Wat moet ik doen? Ben ik voldoende ‘mezelf’? Wat is de goede balans tussen werk en privé? De Rotterdamse ‘hulp-in- het-denken- verleners’ van de Filosofische Praktijk Nederland helpen u in een half uur (nog) wijzer te worden. Zij plakken geen pleisters, zijn niet van het verbinden, maar van het blootleggen. Wat is hier precies aan de hand? Ontdek het ……! U kunt zich hier aanmelden voor een sessie van een half uur.
De Nacht van de Filosofie wordt georganiseerd door Arminius, deBuren Vlaams-Nederlands Huis voor Cultuur en Debat, Erasmus School of Philosophy, ISVW en Boekhandel Donner.
